Staatsterrorisme

Een ander aandachtspunt heeft betrekking tot het begrip terrorisme. Zoals wijlen Eqbal Ahmed ons leert, wordt dit niet consequent toegepast en is het afhankelijk van de geopolitieke context. De Pakistaanse intellectueel wijst op de hypocrisie van de VS om dezelfde groepen eerst als vrijheidsstrijders neer te zetten en vervolgens als terroristen. Hij verwijst naar de Afghaanse Moedjahedien, die eerder door president Ronald Reagan werden omschreven als “the moral equivalence of the Founding Fathers”. Toen het nut van deze krijgsheren verdween, schoven hun ideologische opvolgers, de Taliban, op van vrijheidsstrijders naar terroristen.

Daarnaast is terrorisme niet alleen voorbehouden aan niet-statelijke actoren als Daesh. Terrorisme wordt meestal op arbitraire wijze gedefinieerd en onderscheiden van andere geweldsdaden die als normaal, rationeel of noodzakelijk worden gezien. Normaliter wordt bij terrorisme gedacht aan aanslagen door al-Qaida e.d., maar niet aan drone-aanvallen of het droppen van een bijna 10.000 kg wegende bom op een al gehavende land als Afghanistan. Integendeel: dat wordt gezien als ‘normaal’ of  als ‘collateral damage’. Maar wanneer we terrorisme definiëren als geweld tegen onschuldige burgers met een politiek doel, dan is het militaire geweld van vele westerse staten ook als zodanig aan te merken. Dat geldt bijvoorbeeld voor de door Obama veel gebruikte drone-aanvallen, zoals journalist Glenn Greenwald heeft beargumenteerd. En dit soort terrorisme is volgens Noord-Amerikaanse politicoloog Gregory Holdyk vele malen dodelijker dan het terrorisme van niet-statelijke actoren.

Conclusie

In conclusie: de islam motiveert terroristen niet; het is onrecht dat mensen aandrijft tot terrorisme. In dat licht wordt de islam ge- en misbruikt voor hun eigen belangen en doeleinden. Dit onderscheid is cruciaal, want het is niet alleen een semantieke discussie. Terreur koppelen aan de islam, zoals in een later artikel zal blijken, speelt in en vergroot islamofobe denkbeelden, en wordt doelbewust ingezet ter rechtvaardiging van (geo)politieke ambities.

De cijfers

Hoe zit het dan met de cijfers? Worden de meeste aanslagen dan niet gepleegd door takfiri terroristen? Zitten we nu niet in het midden van een ‘gouden tijdperk’ van terrorisme? In het volgende stuk zal blijken dat dit een stuk genuanceerder ligt. Aanslagen gepleegd door al-Qaida, Daesh en de gelijken behoren namelijk tot de minderheid en de meeste doden in het westen vallen niet in West-Europa of de Verenigde Staten, maar in Oost-Europa. Takfiri terrorisme is in de afgelopen jaren weliswaar toegenomen, en dodelijker geworden, maar dat kan niet los worden gezien van de nieuwe strijdvelden van de zogeheten War on Terror (bijv. Libië en Syrië) – en in die gebieden vallen ook de overgrote meerderheid van de slachtoffers. Hierover meer in het volgende artikel.

[i] Kundnani spreekt in zijn boek met het Engelse woord “reformist”. Voor gemakshalve gebruik ik liberaal.